زعفران را بیشتر بشناسیم

کاشت زعفران آیروپونیک

saffron 2 saffron 2

هواکاشت زعفران یا کاشت زعفران به روش آیروپونیک (Aeroponic saffron )یک کاشت گلخانه‌ای به شیوه نوین در دنیاست که نخستین بار در ایران و بدون نياز به آب و خاک انجام شده است.

زعفران بر پایه ایروپونیک

برای ساختن یک سیستم کشت زعفران بر پایه ایروپونیک به چه نیاز خواهید داشت؟

  • سالن تولید سرپوشیده
  • مخزن برای نگهداری آب
  • فوگر (مه پاش)
  • کولر آبی
  • قالبهای نگهدارنده پیاز زعفران (طبق کشت)
  • قفسه بندی
  • تایمر، رطوبت سنج و دماسنج متصل به ترموستات و سنسورها برای روشن و خاموش کردن سیستم فوگر و کولر

در حال حاضر این سیستم علاوه بر چین در کشور امارات هم در حال انجام است زیرا این کشور به اندازه ایران زمین کافی برای کشت زعفران را ندارد اما چین و افغانستان خطر بزرگی برای محصولات ما به شمار می روند؛ افغانستان که هم مرز ماست، پیاز زعفران را به طور قاچاق به کشور خود وارد می کند و چون نیروی کار در آنجا ارزان است اگر به تولید بالا برسد، رقیب بسیار قدری برای ایران خواهد شد و این موضوع در مورد چین هم صدق می کند، در چین به دلیل جمعیت زیادی که دارد، دستمزد کارگر پایین است. این کشور روی اقتصاد جهانی دست گذاشته و وارد هر مقوله ای که می شود، به دلیل تولید جنس ارزان موفق می شود.

نباید فراموش کنیم که زعفران مثل پیچ و مهره و کالاهای نامرغوبی که از چین می آید، نیست بلکه دارای خصوصیات دارویی، غذایی و رنگی است اما وقتی به صورت ارزان تولید شود، در بازار جهانی می تواند به رقیبی بسیار قدر تبدیل شود بنابراین زعفرانی که در چین تولید شود خطر بزرگی برای ایران است.

چین منطقه ترکستان شرقی قدیم را تصاحب کرده و بخشی از جمعیت خود را به آنجا منتقل می کند و با توجه به کمبود آب در آن ناحیه به دنبال محصولاتی که نیاز کمتری به آب دارند، می رود و زعفران در رأس این گیاهان است که علاوه بر مصرف کم آب، درآمد زیادی دارد و این خطر بزرگی برای آینده ماست.

چین برای اینکه بازار آینده تولیدات خود را داشته باشد، در ابتدا زعفران فراوانی را از ما خریداری می کند و سپس آنها را به نام خود در دنیا به فروش می رساند، در ماههای اخیر حدود ده ها تن زعفران ایران توسط چینی ها خریداری شده و این کار توسط افغانستان هم انجام می شود، این کشورها زعفران ما را بسته بندی می کنند و به نام کشور خودشان صادر می کنند تا روزی که به تولید انبوه زعفران برسند، بازارهای خود را داشته باشند و اینها خطراتی است که زعفران ایران را تهدید می کند.

مصرف فعلی زعفران جهانی حدود ۳۰۰ تن است که ۲۸۰ تن آن در استانهای خراسان تولید می شود و اگر افغانستان و چین زعفران ارزان تری عرضه کنند در آینده نقش ایران در بازارهای جهانی زعفران بسیار کمرنگ تر خواهد شد چون نمی توانیم با محصول ارزان قیمت آنها رقابت کنیم و این خطر بزرگی است که خراسانی که رو به خشکسالی می رود را تهدید می کند.

صادقی تاکید می کند: تنها امید مردم این استان کشت زعفران است و بسیاری از مناطق با زعفران کاری زندگی می کنند، این محصول در استان ما ۱۸۰ هزار اشتغال به وجود آورده و در سال گذشته ۱۰۵۰ میلیارد تومان درآمد داشته که این درآمد از همه ایران و خارج از کشور به خراسان های رضوی و جنوبی سرازیر شده و سوال اینجاست که اگر نقش زعفران کمرنگ شود، این اشتغال و درآمد را کدام دولت می تواند تامین کند؟ و با از بین رفتن نقش اقتصادی زعفران در خراسان ها، روستاییان این استان ها، مثل مردم روستاهای سیستان و بلوچستان در دهه های ۴۰ و ۵۰ که با خشکسالی، منطقه را خالی کردند، مهاجر می شوند، مگر اینکه با راهکارهایی جلوی این صدمه و خسران و فاجعه ملی را بگیریم.

 

saffron 2 saffron 2

میانگین کنونی عملکرد زعفران خراسان، سه و نیم کیلوگرم در هکتار است و در نتیجه تولید محصول گران تمام میشود و به همین دلیل می بینیم که امروز زعفران در بازار بین شش و نیم تا هفت میلیون تومان فروخته می شود، این درحالیست که با راهکارهای جدید از جمله سیستم هواکشت زعفران، عملکرد در هر هکتار به بیش از ۲۰ کیلوگرم می رسد و در نتیجه تولید زعفران ارزان و با زعفران آینده چین و افغانستان رقابت پذیر می شود.

با توجه به اینکه تجار ما در همه جای بازار جهانی رسوخ کرده اند و برندهای آنها شناخته شده است، اگر بتوانیم زعفرانی هم قیمت با چین و افغانستان ارائه دهیم، شکست نمی خوریم اما اگر محصول ما گران باشد، خریدار به زعفران ارزان تر توجه می کند و آن را خریداری می کند.

ما باید زعفران را رقابت پذیر کنیم و اینکار با افزایش راندمان و عملکرد در کشاورزی محقق می شود، برای این موضوع راه حل ارائه شده و در مجلس تصویب شده و تنها باید بودجه آن به سازمان جهاد کشاورزی برسد تا در روستاها هزینه کند و با برگزاری کلاس های متعدد و ایجاد مزارع نمونه، کشاورزان را با نحوه رسیدن به عملکردهای بالا آشنا کند.

با توجه به خشکسالی هایی که در پیش داریم، قنات ها و رودخانه ها رو به خشک شدن هستند و چاهها به سنگ بستر می رسند، ما در آینده آب کافی در روستاهای خراسان رضوی و جنوبی نخواهیم داشت و احتمال کنار گذاشتن کشت محصولاتی همچون چغندر و پنبه و حتی گندم توسط کشاورزان وجود دارد و تمایل آنها به تولید زعفران افزایش می یابد. زعفران آخرین پناهگاه روستاییان و آخرین سنگر استقرار روستاییان خراسان های رضوی و جنوبی است و باید آن را حفظ کنیم.

امروز ۱۸۰ هزار کشاورز در خراسان های رضوی و جنوبی به کشت زعفران اشتغال دارند که با اعضای خانواده شان جمعیتی ۸۰۰ هزار نفری را تشکیل می دهند و اگر نتوانند زعفران بکارند، بیکار می شوند و به مهاجرت و حاشیه نشینی روی می آورند و این فاجعه ای ملی به دنبال خواهد داشت. توسعه کشت زعفران با استفاده از سیستم های نوین کشت قطعا باعث افزایش راندمان تولید خواهد شد.

 

Aeroponic saffron

افغانستان به عنوان کشور همسایه ما در عرصه تولید وارد شده و متاسفانه پیاز زعفران به وفور از کشور ما به آنجا رفته و بازارسازی برای زعفران افغانستان توسط خودمان انجام می شود و این برای بازارهای ایران بسیار خطرناک است. افزون بر این، کشت این محصول در هندوستان قدمت زیادی داشته، در یونان و اسپانیا در حال افزایش است و در ایتالیا هم تا حدودی تولید می شود.

در منطقه تبت چین هم کشت زمینی زعفران و در نقاط دیگر کشت گلخانه ای انجام می شود، گرچه چین اکنون رقیب ما نیست اما با ارزش پایین محصولاتش میتواند تهدیدی برای ما باشد. ما تنها تولید کننده زعفران در دنیا نیستیم و باید مراقب کالای خودمان و حفظ بازارهای جهانی باشیم و همه این موارد در طرح جامع زعفران دیده شده که متاسفانه زمان این طرح گذشته و نیازمند بازنگری است.

عضو هیأت رئیسه شورای ملی زعفران می افزاید: اگر طرح جامع زعفران از زمان تصویب، اجرا می شد تا به حال بسیاری از مشکلات این محصول حل می شد اما متاسفانه عدم تصویب طرح موجب شده هم مشکلات گذشته را داشته باشیم و هم مشکلاتی جدید به آن اضافه شود. بنابراین لازم است برنامه ای جدید برای مدیریت تولید، فراوری، بسته بندی، بازاریابی و صادرات این محصول تدوین شود.

اگر وضعیت کنونی را در تولید زعفران از دست بدهیم، تجارت آن را هم از دست خواهیم داد، اسپانیا وقتی تولید این محصول را از دست داد با زعفران ما تجارت را برای خود نگه داشت اما ما چون بسترسازی لازم را انجام نداده ایم، اگر تولید را از دست بدهیم تجارت هم نخواهیم داشت. وقتی زعفران ما گران باشد و دیگر کشورها با قیمتی ارزان تر آن را تولید و عرضه کنند به طور قطع بازارها را از دست می دهیم و باید برای جلوگیری از این موضوع اقدامی جدی صورت بگیرد.

 

طرح کشت زعفران در گلخانه (غیر هیدروپونیک)

این طرح برای اولین بار در کشور چین منطقه خودمختار ثبت در سال ۲۰۰۶ توسط جوان چینی به نام آقای (بن) که تحصیلات خود را در رشته ی کشاورزی به اتمام رسانیده بود برای اولین بار در جهان اجرایی شد.

این طرح در همان اوایل کار توسط اهل فن رد و ناکارآمد و غیر اصولی شناخته شد. آقای (بن) دست از تلاش نکشید و موفق به برداشت محصول بسیار با کیفیت و با راندمان بالا شد.

بعد از مطالعات و تحقیقات بسیار توسط مهندسین امر این نوع کشت به خاطر بهداشت، کیفیت در سال ۲۰۱۲ به دستور رئیس جمهوری وقت چین ملی شد. کشت گلخانه ای زعفران در حال حاضر اصلی ترین نوع کشت زعفران در چین می باشد. این طرح در کشورهای دیگر نیز مورد استقبال قرار گرفته و به دنبال درخواست و تحقیقات در این مورد با همکاری مهندس چینی موفق به کشت و برداشت شدند.

کشورهایی از قبیل اسپانیا، امارات، ترکیه، شمال افغانستان و هندوستان وارد رقابت در این مورد شده اند.

مقالات مرتبط : مزایا و معایب کشت گلخانه ای زعفران

آشنایی با مراحل ساخت و تجهیز گلخانه زعفران

 مرحله ۱: احداث سالن و قفسه بندی آن

همانطور که در پلان روبرو ملاحظه میشود، برای احداث گلخانه زعفران با سیتم هواکشت و به طور طبقاتی، ابعاد سالن ۹ در ۱۱ در نظر گرفته شده است. در این سالنها ۶ ردیف قفسه بندی شده هر یک با ابعاد ۱ متر عرض و ۹ متر طول تعبیه میشود، پیشنهاد میگردد نوع قفس ها از جنس گالوانیزه یا چوب تهیه گردد. هر ردیف دارای ۵ طبقه بوده که سبدهای کشت با ابعاد ۱ در ۱ متر بر روی آنها قرار میگرد.

حداقل ارتفاع سقف سالن ۳٫۵ متر پیشنهاد میگردد. به ازای هر طبقه اضافی به این میزان ۵۰ سانتیمتر اضافه خواهد شد. تاسیسات کولر در قسمت جلوی ردیف ها قرار میگیرند و میتوان از طریق کانال کشی جریان مناسب از رطوبت و دما در سطح سالنها و کلیه طبقات ایجاد کرد.

استقرار سیستم مه پاش در امتداد طولی سالن توصیه میگردد.

نحوه تهیه، نگهداری و نحوه کاشت پیاز زعفران جهت گلخانه زعفران

تکثیر زعفران از طریق پیاز انجام میشود. پیازهای زعفران نوعی ساقه زیرزمینی محسوب میشوند که در اصطلاح گیاهشناسی به بنه معروفند.

عمر مفید مزارع زعفران در سیستم گلخانه ای، نامحدود است. در هر سال پیازهای متراکم در خاک تکثیر یافته و در هر مرحله، پیازهای ضعیف و کوچکتر (وزن کمتر از ۱۰ گرم و حتی کمتر از ۱۵ گرم) حذف میشوند (جهت فروش و بنه های خیلی ضعیف بعنوان خوراک دام)

توصیه میشود پیازهایی برای کاشت گلخانه ای انتخاب شوند که ابعادی مشابه گردو داشته و وزن آنها ۱۸ گرم به بالا باشد و دارای جوانه انتهایی سالم و بدون پوسیدگی باشند.

درجه بندی و عرضه پیاز استاندارد برای کشت گلخانه ای با حجم گسترده و کنترل شده باعث میشود تا فاصله برداشت پیاز تا کاشت مجدد افزایش یابد. همچنین بررسی و تعیین شرایط مناسب برداشت، بسته بندی و نگهداری پیازها می تواند از تحلیل رفتن قوه نامیه بکاهد و کیفیت پیاز را در حد مطلوب برای کشت مجدد حفظ کند.

پیازهای تهیه شده با مشخصات فوق در سال نخست از زمان خزان بوته زعفران، یعنی اواسط اردیبهشت در خاک به طور متراکم کشت میشوند. (هر هکتار بالغ بر ۱۵ تن پیاز و عمق کاشت را ۲۰ سانتی متر انتخاب کنید تا مزرعه از گرمای تابستان و یخ زدگی زمستان و صدمه خشکسالی ها و ابتلاء به کنه خاکی کمتر صدمه ببیند.) و تا اوایل شهریور مطابق با دستورالعمل های بعدی کود دهی و آبیاری خواهند شد.

 

مراحل آماده سازی جایگاه کشت زعفران پیاز زعفران

قبل از قرار دادن در قفسه ها و بعد از سورت شدن ضدعفونی میشود. خصوصا عليه کنه های زعفران.

پیاز زعفران کروی شکل بوده و دارای بافت سخت و گوشتی به رنگ سفید می باشد. پیازهایی که برای کاشت انتخاب می شوند بایستی دارای وزن بیش از ۱۸ گرم و دارای جوانه انتهایی سالم و بدون پوسیدگی باشد، هر چه پیاز درشت تر باشد محصول به دست آمده مرغوبتر و عملکرد سالهای ابتدایی کشت بیشتر خواهد بود. به همین دلیل معمولا پیازها را از مزارع ۲ تا ۳ ساله انتخاب می کنند. این پیاز حداقل برای ۶ سال استفاده خواهد شد.

برای جلوگیری از هر گونه آلودگی قارچی، پیازها را با سموم قارچ کش مناسب ضد عفونی میکنند و به هنگام کاشت، غلاف قهوه ای رنگ روی آن را جدا می کنند به طوری که آخرین لایه روی پیاز بماند.

 

Saffron onions | پیاز زعفران

نحوه ضدعفونی پیاز زعفران قبل از ورود به گلخانه

در بشکه ای مقدار ۱۵۰ لیتر آب بریزید و سپس مقدار ۳۵۰ سی سی سم أمایت در آن مخلوط کنید و مقدار ۱۵۰ گرم رورال تی اس یا مانکوزب نیز در آن مخلوط کنید سپس پیاز ها را به مدت یک دقیقه در آن قرار داده تا کاملا خیس شود و بعد آن را آبکش میکنیم سپس پیازها را در فضای آزاد ترجیحا روی سطح سیمانی پخش کرده تا خشک شوند و بلافاصله نسبت به کشت آن اقدام می کنیم. (میتوانید شب ضد عفونی کنید تا صبح خشک شود و بعد کشت کنید)

ترجیحا این کار در حداقل یک هفته قبل از انتقال به گلخانه انجام شود تا رطوبت باقی مانده در پیاز مشکل فیزیولوژیکی ایجاد نکند. جهت تاثیر بیشتر و بهتر ضدعفونی بهتر است باقی مانده پیاز سال قبل را از آن جداکنید. بعد از ضدعفونی پیازها را پهن کنید، این کار را به این جهت انجام می دهند که تا خشک شود و پیاز زعفران جهت کاشت آماده شود.

انتخاب جایگاه کشت

مکان کشت زعفران باید یک اتاق ترجیحا شمال به جنوب باشد، به خوبی تهویه شود و در مدار شبانه روز روشن و تاریک شود باشد.

طراحی قفسه

قفسه زعفران به طول های مختلف ۱-۱٫۵-۱٫۸ متر، عرض ۱ متر و ارتفاع ۱٫۸-۲ متر طراحی شود.

ضد عفونی قفسه ها و جایگاه کشت زعفران

ضدعفونی سطح بستر و سینی با ۲۵٪ کربن دزیم ۵۰۰ برای جلوگیری از بیماری

 

Greenhouse saffron | زعفران گلخانه ای

فناوری مدیریت داخلی گلخانه زعفران

پیازهای زعفرانی که قبلا و طبق دستور ارائه شده سورت، ضدعفونی و آماده سازی شده است را در اویل تا اواسط ماه شهریور، به سبدهای کشت منتقل میکنیم .

نکته : سر پیازها به بالا و ته آن به پایین، و سینی روی قاب چوبی قرار می گیرد.

نکته : گلخانه زعفران هرگز نمیتواند سازه ای مشابه سازه های گلخانه با پوشش پلاستیک، پلی کربنات یا شیشه داشته باشد، مگر اینکه توسط پرده های ویژه پوشیده شود تا از نفوذ نور به گلخانه جلوگیری شود.

اخيرا مشاهده شده است برخی سرمایه گذاران در داخل سازه گلخانه ای مرسوم، این پروژه را اجرا نموده اند که قطعا منجر به شکست پروژه خواهد شد.

بدیهی است این نحوه ی نوردهی منجر به افزایش تولید برگه های سبز پیاز زعفران شده و نهایتا به پیاز زعفران صدمه وارد میکند. شاید در سال نخست مزرعه عملکرد داشته باشد ولی در سالهای بعد این پیازها دیگر قوه کافی برای گلدهی نخواهند داشت.

 

مدیریت روزانه گلخانه زعفران (تنظیم دما، رطوبت و نور)

اواخر مهر ها و اوایل آبان ماه، جوانه گل ایجاد میشود. دمای اتاق از زمان انتقال به گلخانه تا این زمان ۲۴-۲۷ درجه سانتیگراد و رطوبت اتاق نگهداری در ۷۰-۸۰٪ ثابت نگه داشته میشود. اواسط آبان ماه، دمای گلخانه به ۱۴ تا ۱۶ درجه سانتیگراد رسیده، به تدریج اجازه ورود نور به جایگاه داده میشود، افزایش نور طبیعی و افزایش رطوبت محیط تا حدود ۸۰٪ کنترل منجر به رشد جوانه های گلدهی و ایجاد لوله های گل خواهد شد.

 

مدیریت گلدهی

از اواخر آبان تا اواسط آذر، دوره گلدهی است که برای این دوره دمای ۱۵ تا ۱۸ درجه سانتیگراد و رطوبت در ۷۰-۸۰٪ مناسب است، در غیر اینصورت، گلهای مرده و سوخته ایجاد خواهد شد.

آب پاشی و مه پاشی گلخانه

در فرایند مدیریت داخلی، رطوبت ۷۰-۸۰٪ مورد نیاز است، این رطوبت میتواند توسط پاشش آب بر روی زمین، اسپری در هوا توسط سیستم مه پاش تامین شود.

نکته : اجازه ندهید که آب به طور مستقیم بر روی پیاز زعفران پاشیده شود، چرا که این امر سبب ایجاد ریشه زودرس پیاز خواهد شد و بر رشد آینده آن تاثیر منفی خواهد گذاشت.

 

توصیه میشود جوانه های بالاتر و اصلی را نگه داشته و جوانه جانبی را از بین ببرید.

در اواسط ماه مهر تا اواخر ماه آذر، بسیاری از جوانه های جانبی پیاز رشد میکنند که به منظور رشد بهتر جوانه های اصلی و افزایش تولید گل، بی درنگ باید جوانه تکمیل نشده را از بین برد.

 

برداشت گل

گلدهی و برداشت گل در پایان آذر ماه و اوایل دی ماه به پایان میرسد دوره گلدهی حدود ۱۵ روز است. زمان برداشت گل قبل از شکوفه دهی گل است. عملیات برداشت گل معمولا در صبح ۸ تا ۱۰ و بعد از ظهر ۱-۳ و دو بار در روز می باشد.

برای اطمینان از کیفیت زعفران، لازم است که گل ها در همان روز باز شود (اصطلاحا پر شده و کلاله ها جدا شوند).

تامین پیاز موردنیاز

پیاز مورد استفاده در سال نخست و در خردادماه پس از زردشدن علف گیاه پیاز از خاک جدا شده و در محیطی با تهویه هوای مناسب و خنک انبار می کنیم. این پیاز در صورت رعایت اصول فنی برای ۸ سال پاسخگوی تولید ما در گلخانه میباشد. (برای خرید پیازهم از خرداد تا مردادماه فرصت دارید برای جابجایی به منطقه خود و این اقدامات نسبت به مناطق کمی تفاوت داره و توجه کنید جابجایی بد موقع وشوک های پی در پی باعث کاهش محصول میشه همونطور که در کشت سنتی هم این عوامل باعث کاهش محصول میشود)

پیاز ها پس از سورت در داخل طبق های کشت که ترجیحا چوبی خواهند بوده چیده شده و در طبقات قرار میگیرند.

نکته مهم : پیاز مورد استفاده میبایست سورت شده و فقط پیازهای بالای ۱۸ گرم استفاده گردد، هر پیاز ۱۸ گرمی پرورش داده شده به روش ایروپونیک بطور میانگین ۳ تا ۴ لوله آماده گلدهی دارد، در حالیکه هر پیاز ۱۸ گرمی در کشت سنتی بین ۱ تا ۲ لوله گل میدهد، این یعنی ما دو برابر از هر پیاز تولید خواهیم داشت. تاکید میگردد، درشت بودن پیازها اهمیت خیلی بالایی دارد برای بازدهی بیشتر پیازهای ریز اصلا گلدهی ندارند.

در اول شهریور ماه پیازهای بالای ۱۵ گرم در طبقهای چوبی قرار داده شده و به محیط گلخانه ای برده می شود. در دمای و نور و رطوبت مناسب که در بازه ی زمانی متغییر می باشد، نگهداری میشود.

در مهرماه پیازها شروع به جوانه زدن می کند. در این مدت از اطراف پیاز جوانه های بسیاری می روید که باید به جز دو یا سه جوانه اصلی، دیگر جوانه ها از پیاز حذف گردد این کار باعث جلوگیری از هدر رفتن توان پیاز برای گلدهی می باشد. ناگفته نماند آب موردنیاز برای رشد فقط از طریق رطوبت محیطی تأمین می شود و پیاز هیچ گونه تماس مستقیم با آب نداشته باشد. در این زمان است که با استفاده از کولر و فوگر دما و رطوبت در حد اعلام شده نگه داشته میشود. دمای بین ۱۵ تا ۲۴ درجه باعث آغاز رشد فیزیولوژی پیاز شده و مراحل رشد و گلدهی شروع میگردد.

نکته مهم : به دلایل زیر، از تماس مستقیم آب به پیاز جدا خودداری شود :

  • باعث رشد ریشه در پیاز می شود.
  • احتمال پوسیدگی پیاز بالا می رود.
  • باعث انتقال بیماری می شود.

مرحله ۳: گلدهی پیاز و جمع آوری و انتقال به زمین

پیاز در اواخر آبان یا اوایل آذر شروع به گلدهی می کند و بعد از برداشت گل پیاز و گذران مراحل ضدعفونی و حذف جوانه های اضافی به زمین باز گردانده میشود در سال بعد مراحل تکرار میشود. تمامی مراحل گوددهی و آبدهی در زمین به روال سیستم کشت آرمانی انجام میشود.

نکته مهم اینست که پیازها در سایه و نور غیرمستقیم شروع به رشد خواهند کرد، بنابراین منظور از گلخانه در این نوع کشت، فضایی است که دارای سقفی بوده که امکان نوردهی مستقیم وجود نداشته باشد.

بدین ترتیب چرخه تولید زعفران در فضای بسته تکمیل و این چرخه به همین ترتیب در هر سال ادامه مییابد.

 

برنامه های اجرایی در مرحله پس از گلخانه و برداشت گل

خاک مناسب و آماده سازی خاک بعد از برداشت گل

یک خاک مناسب برای زعفران نباید خیلی شنی و یا خیلی رسی باشد. مشخصات و میزان حاصلخیزی را می توان با انجام آزمون خاک تشخیص داد. با این حال خاک های لومی برای احداث مزارع زعفران مناسب می باشند. زعفران کاران عملیات تهیه زمین را که از اوایل بهار آغاز می گردد، به ترتیب زیر انجام می دهند.

در بهار پس از قطع باران های بهاری و گاورو شدن زمین، مزرعه را به عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر شخم می زنند که این زیر و رو کردن زمین برای مبارزه با علف های هرز هم مفید می باشد. پس از انجام این عملیات، زمین را تا اوایل تابستان به حال خود رها می کنند تا مدتی آیش بماند. در زمان نزدیک کشت حدود ۱۰۰ تن در هکتار کود گاوی کاملا تخمیر شده و عاری از بذر علف های هرز را با شخم عمیق با خاک مخلوط کرده، سپس بلافاصله برای ممانعت از تجزیه توسط آفتاب) زمین را کاملا هموار و مسطح می کنند. همچنین بر اساس آزمون خاک می توان از کودهای فسفاته و پتاسه به مقدار معینی در خاک استفاده کرد. در مرحله بعد پس از تسطیح زمین آماده کشت زعفران می شود.

نحوه کاشت پیازها در خاک

در هر متر مربع ۱۲۰ تا ۱۸۰ پیاز در کنار یکدیگر با فاصله ۳ تا ۶ سانتیمتر کاشته می شود، عمق کاشت را ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر انتخاب کنید تا مزرعه از گرمای تابستان و یخ زدگی زمستان و صدمه خشکسالی ها و ابتلاء به کنه خاکی کمتر صدمه ببیند.

برنامه آبیاری زعفران

آب اول – پس از انتقال پیاز ها به خاک به همراه توزیع کود ازته در سطح مزرعه انجام می گردد.

آب دوم- پس از وجین علف هرز در مزرعه انجام می گردد.

آب سوم-در پایان فصل رویش ( قبل از دهه اول اردیبهشت ماه) انجام می گردد.

لازم به توضیح است که گیاه زعفران تا حدودی مقاوم به شوری است وEC آب را تا حدود ۷ الی ۸ تحمل می نماید و اگر شوری آب بیشتر باشد سبب پوسیدگی بنه ها و کاهش عملکرد مزرعه می گردد. آبیاری تابستانه به دلیل ترس کشاورزان از خطر پوسیدگی بنه ها به علت گرمای زیاد خاک مرسوم نیست ولی طبق آزمایشات انجام شده در طی دو سال آبیاری تابستانه در مزارع تازه کشت شده ۱۷ درصد در مزارع چند ساله ۴۰ درصد عملکرد وزن گل را افزایش داده است. بنابراین می توان یک نوبت آبیاری از دهم تا اواخر مرداد ماه را توصیه نمود.

زرد آب

این آب قبل از زرد شدن برگ های زعفران صورت میگیرد. در فروردین میزان تبخیر رطوبت خاک و گیاه زعفران به علت گرم شدن هوا و انبوهی برگها بیشترین مقدار میشود از طرفی گیاه در این ماه ها فاقد ریشه است و نمیتواند نیاز آبی خود را برطرف کند بنابراین در این دوره که مواجه با توقف رشد گیاه میباشد آبیاری موجب حفظ رطوبت خاک اطراف پیاز شده ولذا رطوبت پیاز جوان به خاک کشیده نمیشود و شادابی برگها در برگشت مواد غذایی از برگها به پیازها ودرشت کردن آنها بسیار موثرند.

نکته : زمان آبیاری زرد آب نسبت به اقلیم هر منطقه بین ۱۰ الی ۱۵ روز متفاوت خواهد بود اما معمولا از اواخر فرودین تا ۱۰ اردیبهشت انجام میشود . در كل زمان آبیاری زرد آب را چگونه متوجه شویم؟؟

زمانی که برگها کم کم زرد میشود و قبل از زردی کامل باید آبیاری انجام شود. در مزارعی که بارندگی اتفاق افتاده و زمین رطوبت لازم را دارد نیاز به آبیاری نیست.

برنامه کوددهی زعفران

کلیه فرآیندهای مربوط به کوددهی و تقویت پیاز زعفران در مرحله ای که پیاز ها در خاک قرار دارند انجام میشود.

بنابر این کشاورزانی که به مقدار زیاد از کودهای شیمیایی به خصوص کود فسفاته استفاده می کنند، خاک خود را مسموم و از حاصل خیزی می اندازند. تجزیه خاک در آزمایشگاه راه شما را برای کوددهی صحیح روشن می کند.

در ایران بسته به جنس زمین و عادات زارعین از ۳۰ تا ۹۰ تن کود گاوی پوسیده در هکتار مصرف می گردد. افزایش عملکرد گیاه زعفران در رابطه با نسبت کربن به ازت خاک واکنش بسیار مثبتی را نشان می دهد. بنابراین در مصرف ازت و کودهای آلی باید دقت کافی داشت، زیرا مصرف بیش از حد کودهای از ته باعث برهم زدن نسبت کربن به ازت خاک گردیده و عملکرد زعفران کاهش می یابد. خاک های کلسیم دار جهت رشد زعفران بسیار مناسبند و کودهای دامی به دلیل پتاسیم زیاد جهت رفع احتياجات این گیاه استفاده می گردد. همچنین خاک های بسیار حاصلخیز به دلیل افزایش رشد سبزینه ای برای کشت زعفران مناسب نیستند.

مزرعه زعفران خود را فقط با کود حیوانی تقویت کنید. در مورد کود ازته توجه کنید که اگر از ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار اوره بیشتر مصرف شود، گل آوری پیاز کاهش یافته و در عوض بچه زائی آن زیاد می شود.

از مصرف کود محلول کامل ( ازت، فسفر و پتاس ) در اواخر بهمن یا اوایل اسفند ماه غافل نشوید. تحقیقات نشان داده است که پس از بهمن ماه که پیاز زعفران ریشه های خود را از دست می دهد، مصرف یک بار از کود های محلول بسیار مفید خواهد بود. این کود توسط برگ های زعفران می تواند جذب و به پیازها منتقل کند و باعث درشتی آن ها شود و سال بعد تا ۳۰ درصد عملکرد را افزایش دهد.

1- بعد از برداشت گل و انتقال به خاک و همراه با اولین آبیاری :

۷ کیلوگرم NPK ۲۰ – ۲۰ – ۲۰ +۱ کیلوگرم آمینواسپارک + ۲ لیتر بیوزینک یا ۱ کیلوگرم زینکوفارم + ۲ کیلوگرم PK فارم

۲- بعد از رشد کامل برگها محلول پاشی در زمان غروب :

1 کیلوگرم آمینواسپارک در ۴۰۰ لیتر آب

نکته : در دی ماه و بهمن ماه از دادن هر گونه کود اوره یا نیتروژن بالا در آب خودداری کنید .

3- بعد از گذر از زمستان :

۱ کیلوگرم آیرون فارم + ۱ کیلو گرم آمینواسپارک در ۴۰۰ لیتر آب از طریق محلول پاشی و ۷ کیلوگرم ۲۰ – ۲۰ – ۲۰NPK  + 3 ليتر بیونیترو از طریق آب آبیاری .  ( این مرحله برای تعداد دفعات آبیاری تکرار شود )

از اواخر بهمن تا نیمه اسفند ، برگهای زعفران که از راس پیازهای دختر روییده اند از رشد باز می مانند و ریشه ها که از کف پیاز مادر روییده اند خشکیده و از این پس پیاز دختر و پیازچه هایی که فاقد ریشه می باشند برای تغذیه و درشت شدن در طول ماه های اسفند و فروردین فقط به جذب برگی و فتوسنتز و ذخیره سازی مواد غذایی از باران های فصلی متکی هستند. محلول پاشی مزرعه در این دوره کوتاه با کودهای کامل با فرمول مناسب و تحقیق شده ، موجب درشت شدن پیازها و گل آوری آنان در سال بعد و نهایتا افزایش تولید در مزرعه زعفران می شود.

در سالهای خیلی سرد در ماههای دی و بهمن باید از آبیاری مزرعه خودداری نمود ، زیرا باعث یخ زدگی و فساد پیازها می گردد. آخرین آبیاری در اواسط فروردین ماه است ، زمانی که برگهای زعفران رو به زردی می گرایند ، بعد از آن برگها را چیده و بعنوان خوراک دام استفاده کرد.

بعد از زرد شدن برگهای زعفران اقدام به درو کردن برگها می کنیم . | جهت افزایش نگهداری رطوبت خاک و جلوگیری از آفتاب سوختگی های تابستانه زعفران کاران میتوانند از کود ویژه زرد آب استفاده نمایند. این کود در بسته های ۱ کیلوی به میزان ۲ کیلو در هکتار توصیه میشود

کشاورزان عزیز ؛ محلول پاشی با کود تخصصی زعفران را می توانید در اسفند ماه و فروردین ماه انجام دهید.

کشاورزانی که محلول پاشی نوبت اول (بهمن ماه) را انجام نداده اند؛ توصیه بر این است که مرحله دوم محلول پاشی (اسفند ماه و فروردین ماه) را از دست ندهند ؛ زیرا محلول پاشی زعفران با کود تخصصی آن در این فصل ، کمک شایانی به افزایش رکورد تولید کلاله در سال آینده خواهد کرد

در اسفند ماه گیاه زعفران بنه (پیاز )مادری آن تحلیل رفته یا به کلی از بین رفته و بنه (پیاز ) دختری برای تکامل هیچ گونه ریشه یا منبعی غذایی جهت تقویت ، رشد و تامین عناصر مورد نیاز خود از زیر خاک ندارد و تنها راه تغذیه و جذب مواد و عناصر از طریق برگ میسر میگردد که با محلول پاشی کودهای کامل و مناسب میتوان این کار را انجام داد.

محلول پاشی مزارع زعفران با کود تخصصی شده به منظور تامین عناصر مورد نیاز این دوره از رشد گیاه زعفران جهت گل آوری بیشتر رو با کیفیت تر که در نهایت منجر به افزایش عملکرد ۱۵ درصدی خواهد شد.

با تلاش و مطالعه و آزمایشات مورد نیاز و کار تحقیقاتی ۵ ساله بر روی محلول پاشی مزارع زعفران، کود تخصصی شده ای را از ترکیب عناصر مورد نیاز و هورمون های محرک رشد که باعث افزایش تعداد گل و درشت شدن کلاله ها می شود را فراهم آورده ایم که در نوع خود بی نظیر است و با گذاشتن تست نتیجه قابل توجه ی بدست آمده است لذا ما این کود را با قیمتی مناسب در اختیار دوستان زعفران کار قرار خواهیم داد تا بتوانند محصول و عملکرد بهتر و بیشتری نسبت به تلاش و زحمت خود داشته باشند.

آفت ها، بیماری ها و علف های هرز

کرم های Ditylenchus clipoaci : (به سیب زمینی و سیر نیز حمله میکند که به پیاز زعفران حمله و پس از مدتی باعث باد کردن و فاسد شدن آن می گردد. برای مبارزه با این آفت از روشهای زیر استفاده میشود:

  • نگهداری پیازها در آب ۳۴ – ۴۴ درجه به مدت ۳ ساعت پیش از کاشت
  • ضد عفونی کردن پیازها به وسیله سولفور دو کربن
  • آبیاری با آبهای آمونیاک دار

کنه پیاز زعفران: این کنه با فعالیت بر روی پیاز و دمبرگ باعث تضعیف گیاه می شود. گیاهان آلوده در اوایل بهار سریع تر خزان می کنند، که برای مبارزه از روشهای زیر استفاده می شود :

  • کشت عمیق تر پیازها در مناطق آلوده (۲۰ سانتی متر)
  • کاهش عمر بهره برداری از مزارع

موشها: که خسارت زیادی به بنه های زعفران وارد میکنند و در اثر زخمی کردن آنها، باعث فساد میشوند. موشها را بایستی با روشهای مناسب و توصیه شده توسط مراجع ذیصلاح از بین می برد.

خرگوشها : که با زخمی کردن پیازها و خوردن برگ ها، صدمه زیادی به گیاه وارد می کنند.

بیماری های زعفران

پیاز زعفران ممکن است مورد حمله قارچ های متفاوتی به شکل زیر قرار گیرند :

بیماری زوال زعفران: این بیماری نوعی قارچ است که به سطح پیاز حمله کرده و بر روی آن لکه های ارزنی شکل سرخ رنگ ایجاد و به تدریج به داخل بنه نفوذ می کند. نفوذ این قارچ به داخل پیاز موجب برآمدگی هایی در سطح آن و پوسیدن و خشک شدن برگ ها می گردد. این قارچ محصولات دیگری چون سیب زمینی، چغندر قند و یونجه را نیز مورد حمله قرار می دهد. کشاورزان با این بیماری به روش زیر مبارزه میکنند:

  • نکاشتن پیاز زعفران پس از گیاهان هم میزبان
  • جمع آوری و سوزاندن پیازهای آلوده
  • ضدعفونی کردن زمین با سولفور دو کربن به مقدار ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار
  • نکاشتن پیاز زعفران در زمینهای آلوده برای مدت ۶ تا ۸ سال
  • سایر روشهای توصیه شده توسط مراجع ذیصلاح

بیماری سیاهک زعفران: عامل این بیماری قارچی به نام فوماگو است. این قارچ بر روی برگ های زعفران نشو و نما میکند و کم کم به پیاز زعفران می رسد. با این بیماری به روش زیر مبارزه میشود:

  • جمع آوری و سوزاندن برگ ها و پیازهای آلوده
  • پیازها را پیش از کاشت با سموم مناسب در مقابل بیماری های قارچی ضد عفونی میکنند.
  • سایر روشهای مناسب توصیه شده توسط مراجع ذیصلاح

بیماری ورم پیاز : این بیماری، تولید ورم های شاخی در سطح پیاز میکند، در این وضعیت پیازها معمولا کوچکتر از حد طبیعی شده و در ضمن خود بوته نیز کوتاهتر از حد طبیعی می شود.

علف های هرز زعفران

علفهای هرز اغلب از طریق بذر زیادی که تولید میکنند، تکثیر میشوند و بذر آنها از راه باد، آب، حیوانات و انسان از نقطه ای به نقطه دیگر انتشار می یابد. برای از بین بردن علف های هرز شیوه های زیادی وجود دارد اما معمولا از ترکیب دو یا چند روش نتیجه مناسب تری به دست می آید. با علف های هرز به روش های مکانیکی، زراعی، بیولوژیکی و شیمیایی مبارزه میکنند، اما در زراعت زعفران روش مکانیکی به ویژه وجین متداول است و روش شیمیایی با توجه به خواب تابستانی زعفران با سموم کم خطر عملی میباشد.

وجین: با توجه به این که بوته زعفران ضعیف، کوتاه و ظریف است، وجین از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا چنانچه زمین کشت از وجود علف های هرز پاک نشود پس از مدتی تمام مزرعه را پوشانده و نابودی آنها به سختی امکان پذیر خواهد بود. بنابراین در پنج ماه بهار و تابستان که پیاز زعفران دوره استراحت تابستانی خود را می گذراند، کشاورزان با استفاده از وسایل دستی و ماشینی، به راحتی علف های هرز را از بین می برند. کشاورزان از بردن ماشین آلات سنگین به داخل زمین خودداری میکنند زیرا این وسایل باعث کوبیدگی سطح خاک می شوند. در هر صورت اولین وجین زعفران پس از برداشت گلها (گل پاک)، دومین آن به فاصله یک ماه پیش از آبیاری و پس از شخم زمین و وجین سوم به هنگام برداشت زعفران و سرانجام آخرین وجین در فصل تابستان انجام می شود.

مرحله برداشت گل

مرحله برداشت محصول دشوارترین و پرزحمت ترین و در عین حال حساس ترین مرحله زراعت زعفران است که شامل چیدن گل و جدا کردن کلاله از گل میباشد. این مرحله به شیوه سنتی صورت میگیرد که متکی بر نیروی انسانی بسیار و صرف هزینه فراوان است. برداشت گل با توجه شرایط آب هوایی هر منطقه معمولا از آبانماه شروع می شود. مدت گل دهی زعفران ۲۰ روز است که بیشترین گل در هفته اول شکفته می شود. چون عمل برداشت گل باید پیش از طلوع خورشید صورت گیرد.

بنابراین کشاورزان و خانواده آنها صبح خیلی زود زیر نور چراغ های زنبوری به طور ردیفی روی مزارع حرکت میکنند و گل ها را میچینند و در سبدهای حصیری می ریزند به طوری که روی هم فشرده نشوند. پس از برداشت گل، آنها را به خانه یا کارگاه برده و سریع اقدام به جدا کردن کلاله های زعفران میکنند.

جدا کردن کلاله از گلهای زعفران

پس از برداشت گل از زمین باید کلاله سه شاخه ای زعفران از گل جدا گردد. محصول زعفران در حقیقت قسمتی از مادگی گیاه میباشد که شامل خامه و کلاله آن میشود و بر اساس همراه بودن نسبت وزنی خامه با کلاله دسته بندی می گردد. در ایران معمولا زعفران تولیدی به چند شکل تقسیم بندی می شود. یکی از اصطلاحاتی که از دیرباز در این زمینه مورد استفاده قرار می گرفته زعفران دخترپیچ است. این نوع زعفران شامل قسمت کلاله و خامه، (قسمت سرخ و قسمت سفید یا زردرنگ زعفران) میباشد که در فارسی به آن زعفران دسته ای نیز گفته میشود و در خارج از کشور آن را به عنوان زعفران Bunch (دسته ای) یا Red & White (سرخ و سفید) میشناسند. از نامهای جدیدتری که مرسوم شده، زعفران سرگل یا به اصطلاح عامیانه زعفران سر قلم است که از زعفران دسته ای تولید می شود، بدین نحو که قسمتهای زرد آن را با قیچی کردن و سپس با استفاده از روش الکتریسیته ساکن جدا می نمایند و زعفرانی تمیزتر و کاملا قرمز به دست می آورند که در زبان انگلیسی به آن All – Red (کاملا سرخ) گویند و مشابه زعفرانی است که کوپه Coupé (قطع شده یا بریده) خوانده می شود. بعدها زعفران هایی را که برای تهیه آنها مستقیما قسمت قرمز (تنها شامل مقدار بسیار کمی از زردی) را از گل جدا میکنند زعفران پوشال نامیدند، شاید به این دلیل که این نوع یک حالت حجیم و پوشال مانند پیدا میکند، که البته بعضی معتقدند این اسم مناسبی نیست و باید نام بهتری برای این نوع زعفران انتخاب شود. هر کدام از این زعفران ها ممکن است درجه کی یا دو و مرغوب یا نامرغوب باشند و هیچ یک را نمی توان به دیگری ترجیح داد. آنچه که مسلم است قدرت رنگ دهی و کیفیت زعفران دسته به مراتب پایین تر از انواع دیگر زعفران است، همینطور از نظر روش خشک کردن چون با تأخیر خشک می شود و در واقع بخشی از قدرت رنگ دهی را در طول فرآیند خشک کردن از دست می دهد و کیفیت پایین تری دارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *